Đính hôn và kết hôn

Nữ vương Victoria và chồng, Vương tế Albert, lúc bấy giờ đang quan tâm đến việc tìm một người vợ cho con trai họ đồng thời là người kế vị, Albert Edward, Thân vương xứ Wales. Họ nhờ sự giúp đỡ của con gái lớn, Thái tử phi Victoria của Phổ, trong việc tìm kiếm một ứng cử viên phù hợp. Alix vốn không phải là lựa chọn đầu tiên, kể từ khi Vương thất Đan Mạch mâu thuẫn gay gắt với Vương thất Phổ về vấn đề Schleswig-Holstein và hầu hết họ hàng của vương thất Anh đều là người Đức. Cuối cùng, sau khi loại đi những ứng cử viên khác, họ quyết định Alix là "người duy nhất được chọn".[11]

Ngày 24 tháng 9 năm 1861, Thái tử phi Victoria giới thiệu anh trai bà với Alix tại Speyer. Gần 1 năm sau, vào ngày 9 tháng 9 năm 1862 (sau ồn ào tình cảm với Nellie Clifden và cái chết của cha), Albert Edward giới thiệu Alexandra với ông bác, Vua Leopold I của Bỉ, tại một lâu đài ở Laeken.[12] Cặp đôi kết hôn vào ngày 10 tháng 3 năm 1863 tại nhà nguyện St. George, Lâu đài Windsor.[13] Việc chọn địa điểm tổ chức hôn lễ phải nhận nhiều lời chỉ trích vì buổi lễ tổ chức ngoài London, truyền thông phàn nàn rằng số đông dân chúng sẽ không thể chứng kiến buổi lễ. Các vị khách quý nói họ bị khó xử vì đến Windsor khá khó khăn, và vì nhà nguyện St. George khá nhỏ, một số người mong được mời buộc phải thất vọng. Triều đình Đan Mạch cũng bị thất vọng vì chỉ những mối quan hệ gần gũi nhất với Alix mới được mời. Triều đình Anh vẫn đang trong thời gian để tang Vương tế Albert nên nữ giới bị hạn chế mặc màu xám, màu hoa cà hay màu tím nhạt. Khi cặp đôi rời Windsor đi hưởng trăng mật tại dinh thự Osborne trên đảo Wight, họ được hoan nghênh bởi các học sinh trường trung học Eton bên cạnh, bao gồm cả Bá tước Randolph Churchill.

Cuộc sống trong triều đình Anh

Đến cuối năm 1863, cha của Vương phi xứ Wales kế thừa ngai vàng Đan Mạch, em trai bà trở thành Quốc vương Hy Lạp, em gái bà đính hôn với Hoàng thái tử Tsesarevich của Đế quốc Nga, và Alix hạ sinh đứa con đầu lòng. Việc lên ngôi của cha bà càng làm gia tăng mâu thuẫn xung quanh vấn đề Schleswig-Holstein. Liên minh Đức đã xâm chiếm thành công Đan Mạch và chiếm 2/5 lãnh thổ. Thân vương và Vương phi xứ Wales ủng hộ phe Đan Mạch trong cuộc chiến, bất chấp sự tức giận của Nữ vương Victoria và Thái tử phi của Phổ. Cuộc chinh phạt của người Phổ đối với lãnh thổ Đan Mạch càng làm gia tăng sự thù hận của Alix với người Đức trong suốt cuộc đời bà.

Người con đầu của Vương phi xứ Wales, Albert Victor, bị sinh non 2 tháng vào đầu năm 1864. Alix là một người mẹ tận tâm với các con của mình: "Bà ấy tự hào khi đến nơi chăm sóc các đứa trẻ, đeo một chiếc tạp dề bằng nỉ lên người, tự tắm cho các con và nhìn lũ trẻ ngủ trên những chiếc giường nhỏ".[14] Thân vương và Vương phi xứ Wales có tất cả 6 người con: Albert Victor, George, Louise, Victoria, Maud, và John. Tất cả những lần mang thai của Vương phi xứ Wales đều sinh non, nhà viết tiểu sử Richard Hough cho rằng bà cố tình nói dối với Nữ vương Victoria về thời gian chào đời của đứa trẻ vì bà không muốn Nữ vương có mặt trong thời khắc lâm bồn[15]. Trong lần sinh đứa con thứ ba vào năm 1867, biến chứng của cơn sốt thấp khớp khiến Alix đi lại khập khiễng.[16]

Đối với công chúng, Alix là một người trang nghiêm và quyến rũ. Đối với người thân, bà vui tính và tình cảm.[17][18] Alix thích tham gia nhiều hoạt động xã hội như khiêu vũ và trượt băng, ngoài ra bà còn cưỡi ngựa và lái xe ngựa một cách lão luyện.[19] Alexandra cũng yêu thích săn bắn đến nỗi khiến Nữ vương Victoria khiếp đảm và lệnh cho bà dừng lại nhưng bất thành.[20] Ngay cả sau khi sinh đứa con đầu lòng, bà vẫn tiếp tục giao thiệp xã hội nhiều như trước đây, điều này dẫn đến một số bất hòa giữa Nữ vương và đôi vợ chồng trẻ, mối bất hòa càng trở nên nghiêm trọng hơn bởi ác cảm của Alix và sự thiên vị của Nữ vương đối với Phổ.[21]

Albert Edward và Alexandra đến thăm Ireland vào tháng 4 năm 1868. Alix bị bệnh một năm trước đó và chỉ mới bắt đầu đi lại mà không cần hai cây gậy và đang mang thai đứa con thứ tư.[22] Cặp vợ chồng đã thực hiện một chuyến công du kéo dài sáu tháng đến Áo, Ai Cập và Hy Lạp vào năm 1868 và 1869, gồm các chuyến thăm tới em trai Alix là George I của Hy Lạp và chiến trường Crimea. Alix còn được đến thăm hậu cung của Phó vương Ai Cập Ismail. Tại Thổ Nhĩ Kỳ, bà trở thành người phụ nữ đầu tiên ngồi ăn tối với Sultan (Abdülâziz).[23]

Dinh thự Sandringham là nơi ở yêu thích của Thân vương và Vương phi xứ Wales, trong khi dinh thự Marlborough là dinh thự ở London của hai vợ chồng. Các nhà viết tiểu sử nhất trí rằng cuộc hôn nhân của họ vẫn hạnh phúc theo cách nào đó. Tuy nhiên, một số người đã khẳng định rằng Albert Edward không dành cho vợ nhiều sự quan tâm như bà mong muốn và họ dần dần lạnh nhạt với nhau, cho đến khi Edward bị sốt thương hàn, căn bệnh được cho là đã giết chết cha ông, vào cuối năm 1871 đã dẫn đến sự hòa giải giữa hai người.[24] Vấn đề này đang bị một số người khác đưa ra tranh cãi, họ chỉ ra việc mang thai liên tiếp của Alexandra trong giai đoạn này và minh chứng bằng các lá thư của gia đình phủ nhận bất kỳ rạn nứt nghiêm trọng nào.[25] Tuy nhiên, Edward đã bị chỉ trích nặng nề vì sự hờ hững của ông đối với căn bệnh sốt thấp khớp nghiêm trọng của vợ mình.[26] Trong suốt cuộc hôn nhân, Edward liên tiếp có tình nhân ở ngoài là các nữ diễn viên nổi tiếng và các nữ quý tộc đã có chồng, một trong số đó là Alice Keppel, bà cố của Camilla, Bà Công tước xứ Cornwall, vợ hiện tại của Charles, Thân vương xứ Wales. Alexandra được cho là biết hầu hết các mối quan hệ này nhưng không can thiệp vào, thậm chí sau này bà còn cho phép Alice Keppel đến bên giường Edward khi ông đang hấp hối.[27] Bản thân Alexandra vẫn chung thủy trong suốt cuộc hôn nhân của mình.[28]

Chứng lãng tai bẩm sinh của Alix ngày càng nặng dẫn đến sự cô lập của bà khỏi xã hội, bà dành nhiều thời gian hơn cho con cái và chăm sóc thú cưng.[29] Lần mang thai thứ sáu và cũng là cuối cùng của Alix là một thảm kịch khi đứa trẻ, John, qua đời chỉ một ngày sau khi sinh. Mặc kệ những lời cầu xin được giữ riêng tư của con dâu, Nữ vương Victoria vẫn quyết định công bố một thời kỳ tang chế cho toàn triều đình, điều này vô tình khiến báo chí không những không tiếc thương mà còn mô tả lần sinh đẻ cuối cùng của Vương phi xứ Wales là "một ca sinh non tệ hại" và việc để tang rầm rộ là một hành động "kỳ quái, bệnh hoạn”. Đứa trẻ không được chôn cất cùng với các thành viên khác trong vương thất tại Windsor nhưng được bí mật an táng tại khu vườn ngoài nhà thờ ở Sandringham.[30]

Trong thời gian 8 tháng giữa năm 1875-1876, Thân vương xứ Wales vắng mặt ở Anh vì phải thực hiện một chuyến công du đến Ấn Độ, Alix đã bị bỏ lại. Thân vương đã lập một nhóm những người đàn ông và dự định dành phần lớn thời gian cho việc săn bắt và bắn súng. Trong chuyến công du của Edward, một trong những người bạn đi cùng ông, Lord Aylesford, được vợ thông báo rằng bà sẽ bỏ ông để đi theo Lord Blandford, một người đã kết hôn. Aylesford khiếp đảm và quyết định tìm cách ly hôn. Trong khi đó, em trai của Lord Blandford, Lord Randolph Churchill, theo tư tưởng phản đối các cặp yêu nhau bỏ trốn. Lo ngại khả năng xảy ra ly hôn, Lady Aylesford đã tìm cách can ngăn chồng mình nhưng Lord Aylesford vẫn kiên quyết và từ chối suy nghĩ lại. Nhằm tạo sức ép buộc Lord Aylesford từ bỏ đơn ly hôn, Lady Aylesford và Lord Randolph Churchill đã liên hệ với Alexandra và nói với bà rằng nếu Lord Aylesford tiến hành ly hôn, họ sẽ yêu cầu Edward đứng ra làm nhân chứng và khiến chồng bà dính vào vụ bê bối. Bị khủng hoảng trước những lời đe dọa, Alix đã làm theo lời khuyên của Sir William Knollys và Bà Công tước xứ Teck là thông báo cho Nữ vương về sự việc, Nữ vương sau đó đã viết thư cho Thân vương xứ Wales khiến ông nổi cơn thịnh nộ. Kết quả, vợ chồng Lord Blandford và vợ chồng Lord Aylesford đều kín đáo ly thân. Mặc dù Lord Randolph Churchill sau đó đã tạ lỗi với Edward, Thân vương xứ Wales vẫn từ chối nói chuyện hoặc gặp ông trong suốt nhiều năm sau đó.[31]

Alexandra đã ở Hy Lạp suốt mùa xuân năm 1877 để hồi phục sau thời gian đau ốm và thăm em trai của mình là Vua George I của Hy Lạp.[32] Trong Chiến tranh Nga-Thổ Nhĩ Kỳ, Alexandra công khai chống đối Thổ Nhĩ Kỳ và đứng về phía Nga, nơi em gái của bà đã kết hôn với Tsarevitch. Alix đã vận động quần chúng sửa lại biên giới giữa Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ để ủng hộ người Hy Lạp.[33] Alexandra và hai con trai chia cắt ba năm sau đó khi hai Vương tôn được gửi đi công du vòng quanh thế giới như một phần của chế độ giáo dục hải quân và phổ thông. Cuộc chia tay rất đẫm nước mắt và thông qua những lá thư được gửi đều đặn của Alix, bà nhớ chúng một cách khủng khiếp.[34] Năm 1881, Alexandra và Edward tới Saint Petersburg sau vụ ám sát Alexander II của Nga với tư cách đại diện cho nước Anh và nhờ đó, Alexandra có thể động viên em gái mình, người lúc bấy giờ là Hoàng hậu Nga.[35]

Alexandra đảm nhận nhiều nhiệm vụ vương thất, theo Nữ vương Victoria: "để tránh cho ta căng thẳng và mệt mỏi. [Alix] thay ta khai mạc hội chợ, tham dự các buổi hòa nhạc, thăm bệnh viện... con bé ấy không những không bao giờ phàn nàn, mà còn nỗ lực để chứng minh rằng nó đã thích ứng với những gì đối với người khác là những nhiệm vụ chán ngắt."[36] Năm 1887, Vương phi xứ Wales gặp Joseph Merrick, người được biết tới với biệt danh "Người voi" vì vẻ ngoài dị tật bẩm sinh. Alix đã không ngại bắt tay với Joseph và ngồi trò chuyện với ông, một trải nghiệm được ông tả là "vui mừng khôn xiết". Alexandra tặng Joseph một tấm ảnh có chữ ký của mình, thứ trở thành một tài sản quý giá nhất của ông. Mỗi năm sau đó, Alexandra đều gửi cho ông một tấm thiệp Giáng Sinh. Nhờ mối quan hệ với Vương phi xứ Wales, Joseph được xã hội và giới thượng lưu quan tâm hơn và ông được hưởng đãi ngộ chăm sóc tốt hơn cho tới khi qua đời vào ngày 11 tháng 4 năm 1890.[37] Đám đông dân chúng thường hoan nghênh Alexandra một cách cuồng nhiệt[38], nhưng trong chuyến thăm Ireland năm 1885, Alix đã phải trải qua khoảnh khắc thù địch công khai hiếm hoi khi đến thăm thành phố Cork, một điểm nóng với chủ nghĩa dân tộc Ireland. Bà và chồng bị đám đông từ hai đến ba ngàn người phản ứng dữ dội, họ vung gậy, cờ đen và la ó. Trước tình thế đó, Alix mỉm cười theo cách của mình, điều được báo chí Anh miêu tả là một "ánh sáng tích cực" và mô tả đám đông "nhiệt tình".[39] Là một phần của chuyến thăm tương tự, Alix được nhận học vị Tiến sĩ Âm nhạc từ Trinity College, Dublin.[40]

Cái chết của người con trai cả, Vương tôn Albert Victor, Công tước xứ Clarence và Avondale, vào năm 1892 giáng một đòn nặng nề xuống Alix. Căn phòng và đồ dùng của ông được giữ vị trí chính xác như khi ông còn sống như những gì Nữ vương Victoria đã làm sau khi Vương tế Albert qua đời vào năm 1861.[41] Bà nói: "Ta đã chôn cất đứa con thiên thần cùng với niềm hạnh phúc của mình."[42] Những lá thư còn sót lại giữa Alix và các con cho thấy rằng họ luôn hết lòng vì nhau. Năm 1894, em rể Alexander III của Nga qua đời và cháu trai Nicholas II của Nga trở thành Sa hoàng. Em gái góa bụa của Alix, lúc bấy giờ là Hoàng thái hậu, đã mong chờ sự an ủi từ chị gái. Alix đã cùng ngủ, cầu nguyện và ở bên cạnh em gái trong hai tuần tiếp theo cho đến khi lễ an táng Alexander hoàn tất.[43]